Kreta is het meest zuidelijke en tegelijk grootste eiland van de Griekse archipel. Met zijn oppervlakte van 8350 km2 is het eiland het op 4 na grootste in de Middellandse Zee. Van oost naar west is het maar 256 km lang en het is tussen de 15 en 60 km breed.

De berg Ida is met zijn hoogte van 2456 meter niet alleen de hoogste top van de Psiloritisde (of Ida gebergte), maar tevens van het hele eiland. Het eiland bestaat uit opmerkelijke contrasten: Sinaasappelboomgaarden in het westen, wijngaarden in het oosten en daartussen woeste bergen en door spelonken en kloven omzoomde hoogvlakten. En natuurlijk vindt men over het hele eiland de olijfbomen, die zorgen voor de olijfolie en de olijven om te eten.

Eйn van de bekendste streken en tevens de groente leverancier van het eiland, in de omgeving van Heraklion, is de Lassiti hoogvlakte. De grootste en vruchtbaarste vlakte van het eiland is de Messara vlakte. Hier kom je overheen als je van Heraklion naar Matala, aan de zuidkust, rijdt.

Geschiedenis van Kreta : Het eiland Kreta is ontstaan door het over elkaar schuiven van Europese en Afrikaanse continentale platen op vergelijkbare wijze als waarop de Alpen en de Himalaya zijn ontstaan. De oudste tekenen van beschaving op Kreta dateren uit ongeveer 6500 v. Chr. toen volkeren uit Klein-Aziл zich naar het eiland begaven. Deze periode staat bekend als het Neolithicum en kwam ten einde ongeveer 3000 v. Chr. Rond die tijd bloeide de Minoпsche beschaving op.Deze bracht goede zeevaarders, handelaars en landbouwers voort.

Omdat zij vrijwel de gehele oostelijk Middellandse Zee onder controle hadden en vrijwel geen vijanden hadden, konden zij zich ontwikkelen tot een bijzonder hoge beschaving. Knossos was vermoedelijk een belangrijk ceremonieel en politiek centrum. Aan deze Minoпsche beschaving kwam rond 1400 v. Chr. een einde. Dit wordt vaak in verband gebracht met een waarschijnlijk allesverwoestende aardbeving en vulkaanuitbarsting (Thera). In deze gebeurtenis ziet men zelfs de aanleiding voor de legende van Atlantis. Dendrochronologisch onderzoek heeft echter uitgewezen dat de Thera uitbarsting ruim twee eeuwen voordien (1628 v. Chr.) heeft plaats gevonden.

Rond 1000 v. Chr. trokken volken vanuit het Griekse vasteland naar Kreta en brak de Dorische tijd aan. De daaropvolgende 2500 jaar worden gekenmerkt door een aaneenschakeling van oorlogen. Achtereenvolgens vielen Romeinen, Arabieren, Byzantijnen, Venetiлrs en Turken het eiland binnen. Tijdens de Turkse overheersing, die was begonnen in 1645, begonnen de Kretenzers een grote onafhankelijkheidstrijd. Deze strijd was eerst vrij beperkt, maar na het drama van het Arkadi Klooster in 1866 begonnen de Kretenzers een heuse revolutie die uiteindelijk leidde tot de ongewilde onafhankelijkheid van Kreta in 1898. Ongewild, want Kreta wilde zich aansluiten bij Griekenland.

Kreta werd daarna tijdelijk bestuurd door de Griekse Prins George, maar stond nog wel onder de soevereiniteit van de Turkse Sultan. In 1913 werd Kreta uiteindelijk opgenomen in het Koninkrijk Griekenland na de overwinning van Griekenland in de Balkanoorlog. In de 19e en begin 20ste eeuw bestond Mirtos, zoals men het nu kent, helemaal niet. Er was wel een haventje dat dienst deed als een soort markt en waar de inwoners van een aantal kleine woongemeenschappen bij elkaar kwamen. Die gehuchtjes lagen min of meer rondom het huidige dorp, zoals, bijvoorbeeld, op de plaats waar zich nu het kerkhof bevindt.

Bij die kleine haven werden de producten die de mensen verbouwden of maakten, zoals groente, fruit, wijn, olie en kaas, maar ook houtskool, verhandeld en grotendeels ook verscheept naar Ierapetra. Dat was in die tijd al een wat grotere havenplaats. Van daaruit werden de producten verscheept naar plaatsen als Heraklion en Athene. In die periode lagen er nog geen wegen zoals nu. Alleen via ezelspaden kon men Ierapetra bereiken. Vandaar het belang van de kleine haven van Mirtos. Er gaat overigens een verhaal dat Napoleon ooit in Ierapetra is geweest.

Mirtos bestond nog niet als echt dorp. Dat zou ook veel te gevaarlijk zijn, want ook de Lybische zee werd bevolkt door piraten, die een werkelijke bedreiging vormden voor de bewoners en hun bezittingen. Vandaar dus dat de mensen iets dieper landinwaarts woonden.

De dreiging van piraten nam af in de 20ste eeuw. Het werd aantrekkelijker om dichterbij de zee en vooral het haventje te wonen. Dat dachten ook de inwoners van, het 6 kilometer verderop gelegen, Gdogia . 90% van de bevolking van dit dorp vertrok voor de 2e wereldoorlog naar Mirtos. En zo begon de werkelijke groei van het dorp. Tot de 2e wereldoorlog.

In mei 1941 landden Duitse parachutisten in het westen van Kreta in een poging het eiland over te nemen. Na een zware strijd tussen Australiлrs, Nieuw-Zeelanders en Grieken enerzijds en Duitsers anderzijds, viel Kreta uiteindelijk in handen van de Duitsers. Het Duitse leger heeft een spoor van geweld getrokken aan de zuidkust van Kreta. Mirtos is niet gespaard gebleven. Op 15 september 1944 kregen de inwoners de opdracht om binnen 2 uur het dorp te verlaten. Velen deden dat niet en dat betekende dat 18 mannen uit Mirtos zijn omgebracht. Het herdenkingsteken op het plein van Mirtos herinnert aan die afschuwelijke gebeurtenis. De overlevenden werden ook zwaar getroffen door het in brand steken van de huizen. De inwoners vluchtten naar het oosten en zo dreigde ook Mirtos een verlaten en geruпneerd dorp te worden. De Duisters zijn overigens niet verder naar het oosten getrokken. Ierapetra is bijvoorbeeld gespaard gebleven voor een lot als dat van Mirtos.

Veel mensen wilden na de oorlog niet terug. Door de brand stonden van hun huizen alleen nog maar de muren overeind en vergeet niet het menselijk drama van 18 omgekomen inwoners en de bittere armoe die er was ontstaan en velen het leven had gekost. Het land, waar men zo afhankelijk van was, was bijna geheel vernietigd. Maar de Griekse regering repareerde een aantal huizen en verplichtte gevluchte mensen terug te keren naar Mirtos. En zo begon het dorp aan zijn opbouw.

Begin zeventiger jaren kwamen toeristen de zuidkant verkennen en zagen zij hoe leuk dat Griekse dorpje was. Initiatiefrijke inwoners boden kamers aan met natuurlijk toilet en douche op de gang. De eerste fans bleven in die jaren terugkeren. Sommigen van hen komen nog jaarlijks in Mirtos terug. Die eenvoudige kamers zijn hier en daar nog wel te vinden, maar veruit de meeste onderkomens die nu worden aangeboden zijn goed, degelijk of zelfs luxe. Alle kamers of appartementen hebben inmiddels ook eigen badkamers.

Mirtos kent verschillende pensions, appartementengebouwen, hotels en gastenhuizen. Met de voertaal Engels kan men eigenlijk zich overal goed verstaanbaar maken. Maar de fans van het eerste uur kijken vaak met heimwee terug naar die knusse kamertjes en de gastheer en gastvrouw die nog geen woord Engels spraken, maar waarmee toch geen taalbarriиre bestond. Niet alleen toeristen, ook hippies vonden het in Mirtos erg prettig. Het leuke was dat het dorp hen niet met de nek aankeek. In de ogen van velen waren het malloten, maar zij kregen een plekje binnen de gemeenschap. Veel alternatievelingen trokken ook door naar Tertsa. Daar bijvoorbeeld zijn in de zeventiger en tachtiger jaren een aantal gezinnen gesticht.

Nu leven er mensen van het toerisme, maar ook van de tuinbouw. Rond 1970 is er in Zuidoost Kreta een begin gemaakt met het verbouwen van groente en fruit in kassen. Twee Nederlanders hebben deze vorm van tuinbouw, waarbij meer oogst uit een lapje grond te halen is, geпntroduceerd. Het deel tussen Ierapetra en Nea Mirtos heeft daardoor landschappelijk te lijden gekregen. Deze vorm van tuinbouw heeft wel grote welvaart gebracht. Ierapetra bijvoorbeeld is daardoor een van de rijkste steden van Griekenland geworden.